Maatschappij tot Bevordering van Nijverheid in De Rijp

Maatschappij tot Bevordering van Nijverheid in De Rijp
Het pand van de Maatschappij tot Bevordering van Nijverheid in De Rijp aan de Rechtestraat 146

De eerste directeur van door Jan Boon opgerichte Vennootschap voor het beheer van de nalatenschap werd de door hem zelf aangestelde Henricus Boonacker en diens zoon Adolf werd als adjunct-directeur aangesteld. Zoals ook dat door Jan Boon was bepaald waren de aandeelhouders:

  • Gemeente de Rijp
  • Gemeente Wees- en Armenhuis
  • Doopsgezind Weeshuis
  • Diakonie der Doopsgezinde Gemeente De Rijp
  • Diakonie der Hervormde Gemeente De Rijp

Van meet af aan kregen de heren Boonacker echter veel kritiek van de commissarissen te verduren vanwege hun vergaand eigenmachtig optreden. Het liep zelfs zo hoog op dat in 1853 de directie werd geschorst en pas nadat er in 1857 overeenstemming was bereikt werden gebouwen weer ontzegeld en de heren Boonacker in hun functie hersteld.
In 1870 trad Henricus af om door zijn zoon Adolf te worden opgevolgd, die in 1874 zijn functie alweer neerlegde en werd opgevolgd door Simon Appel. Met deze nieuwe directie ging het echter weer mis omdat deze Simon Appel - tevens burgemeester van De Rijp en lid van Provinciale Staten - op fraude werd betrapt.
Na deze onrustige perioden werden de statuten zodanig aangepast dat belangenverstrengelingen en het uitoefenen van functies strijdig met het belang van de Maatschappij niet meer mogelijk zouden moeten zijn. Nadien hebben zich dergelijke verwikkelingen niet meer voorgedaan en kon men zich oriënteren op de niet geringe opgave, de oude activiteiten voort te zetten en daarnaast nieuwe initiatieven te ontwikkelen.

Haringvangst
De slecht renderende haringvangst was een blok aan het been, maar het testament schreef de uitoefening daarvan dwingend voor. Het aantal schepen liep daardoor zo snel terug dat uiteindelijk in 1887 besloten werd Artikel 8 van de statuten te wijzigen in “op welke wijze de haringvisserij uitgeoefend zal worden” i.p.v. “met hoeveel schepen”.
Maar ook met andere activiteiten ging het bergafwaarts. Zo werden het taanhuis in 1881 en het zoutpakhuis in 1891 verkocht. De touwslagerij De Poel werd in 1905 definitief beëindigd en de zeilmakerij in 1908.

Haringlogger
De laatste haringlogger in De Rijp bij de scheepswerf aan de Buizenhaven. De laatste haringlogger is in 1887 naar Vlaardingen vertrokken.

Gasfabriek
Om de bakens te verzetten werden diverse nieuwe activiteiten aangeboord zoals de oprichting van een sigarenfabriek en een gasfabriek. De tabaks- en sigarenfabriek "De Nijverheid" - opgericht in 1902 - floreerde echter niet en al in 1908 werd daarom tot liquidatie overgegaan. Met de gasfabriek ging het wel goed en in 1900 werd zelfs een geheel nieuwe gasfabriek in gebruik genomen. Toen in 1958 de gaslantaarns in de gemeente werden vervangen door elektrische lantaarns betekende dat het einde van de gasfabriek en daarmee het einde van een langdurige en voor het dorp heel belangrijke activiteit.

Gasfabriek De Rijp
De gasfabriek in De Rijp die werd gesloten toen in 1958 de gaslantaarns in de gemeente werden vervangen door elektrische lantaarns.

Statuten
Door de sluiting van de gasfabriek kwam ook een einde aan de directe betrokkenheid van de Maatschappij met het economische leven. In 1960 werden de statuten daarop aangepast en voortaan had de maatschappij tot doel: “Verkrijging van bezit, het beheer en vervreemding van effecten en andere vermogensbestanddelen welke naar hun aard een bron van inkomsten kunnen zijn”.
Door invoering van de Algemene Bijstandswet kwam er in 1965 een eind aan het bestaan van het Wees- en Armenhuis en werd het aandeel overgedragen aan de Gemeente De Rijp.
In 1969 werd de stichting Jan Boon opgericht, met als doelstelling het verlenen van bijstand op charitatief terrein.
In 1973 was er nogmaals sprake van een statutenwijziging, omdat de naamloze vennootschap werd omgezet naar een besloten vennootschap. Bij die gelegenheid werd ook het aandeelhoudersregister gewijzigd en werd de Gemeente De Rijp als aandeelhouder geschrapt en de nieuwe Gemeente Graft- De Rijp in het aandeelhoudersregister bijgeschreven. Na de fusie met de Gemeente Alkmaar op 1 januari 2015 werden voorlopig voor de laatste keer de statuten nogmaals gewijzigd. De gemeente Graft- de Rijp werd als aandeelhouder geschrapt en werd één aandeel overgedragen aan de Gemeente Alkmaar en één aandeel aan de Oudheidkundige Vereniging “Het Schermereiland”.